Executieve Functies trainen bij kinderen
Executieve functies zijn cruciaal voor het gedrag en de ontwikkeling van kinderen. Ze bepalen hoe een kind omgaat met taken, emoties en veranderingen in zijn omgeving. In dit thema ontdek je wat executieve functies bij kinderen zijn, hoe je ze kunt trainen en waarom het soms beter is om zwakkere functies tijdelijk te ontlasten.
Wat zijn executieve functies en waarom zijn ze belangrijk?
Veel mensen denken dat intelligentie een van de belangrijkste punten is hoe jouw kind het doet op school. Of het makkelijk of moeilijk mee kan met het gemiddelde van de klas.
Uit wetenschappelijke onderzoek weten we dat de grootste voorspellers voor een fijne schoolcarrière (en een soepel verlopende thuissituatie) de executieve functies zijn.
Dat is waardoor scholen de laatste jaren meer aandacht hebben voor deze executieve functies bij kinderen.
Maar wat zijn dit nou precies voor functies? Executieve functies zijn de vaardigheden die ons brein gebruikt om:
- Aandacht vast te houden: je kind kan zich concentreren op huiswerk of een spel zonder snel afgeleid te raken.
- Impulscontrole te hebben: niet zomaar van tafel weglopen of anderen onderbreken terwijl ze praten.
- Werkgeheugen te gebruiken: meerdere instructies onthouden zoals “pak je schoenen en jas en zet je tas klaar”.
- Te plannen en organiseren: je kind weet hoe het een taak moet aanpakken, zoals zelf aankleden of schoolspullen klaarleggen.
- Emoties te reguleren: boosheid of frustratie beter beheersen in plaats van direct te huilen of te schreeuwen.
- Flexibel te zijn: omgaan met onverwachte veranderingen zoals een andere lesindeling of een spelregel die wordt aangepast.
Deze functies zijn de bouwstenen voor succes op school én thuis en helpen je kind om dagelijkse uitdagingen beter aan te kunnen.
Waarom is het trainen van executieve functies zo belangrijk?
Het stimuleren van de executieve functies is een super belangrijke vaardigheid die je je kind mee kan geven. Want immers, we worden helemaal aangestuurd door alles wat er in onze hersenen gebeurt. Of we honger en dorst hebben, als er gevaar dreigt, onze motoriek, onze taal en dus ook hoe we functioneren op school of thuis.
Wanneer je werkt aan executieve functies trainen, merk je dat je kind:
- Makkelijker schakelt tussen verschillende taken, zoals huiswerk maken en daarna opruimen.
- Minder vaak spullen kwijt is of vergeet wat er gedaan moet worden.
- Zelfstandiger wordt, zoals met aankleden of het klaarleggen van spullen.
- Beter kan omgaan met emoties en frustraties.
- Meer structuur heeft in zijn hoofd, bijvoorbeeld door een betere dagplanning.
Door executieve functies te versterken, help je je kind beter te voldoen aan de verwachtingen van school, thuis en sociale situaties.
Executieve functies bij peuters vergroten
De executieve functies van peuters zijn al vanaf de geboorte aanwezig, maar nog volop in ontwikkeling. Je kunt bij jonge kinderen al zien hoe goed ze bepaalde vaardigheden oppakken, zoals volgehouden aandacht. Sommige peuters kunnen lang geconcentreerd spelen met één soort speelgoed, terwijl anderen snel van de ene activiteit naar de andere springen. Dit verschil laat zien dat de basis van executieve functies per kind kan verschillen.
In de peuterleeftijd draait veel om de eigen “ik” en het ontdekken van grenzen. Dit is een belangrijke fase waarin kinderen leren wat wel en niet mag, en waarin jij als ouder een grote rol speelt door het geven van structuur en voorbeeldgedrag.
Als ouder kun je executieve functies versterken door je peuter activiteiten aan te bieden die passen bij zijn of haar leeftijd. Denk bijvoorbeeld aan:
- Samen speelgoed opruimen, waarbij je duidelijk één taak tegelijk aangeeft.
- Je kind vragen een gericht speeltje weg te leggen of iets specifieks te doen, zoals “zet de blokken in de doos”.
Peuters kunnen doorgaans 1 of 2 eenvoudige opdrachten onthouden en uitvoeren. Deze oefeningen helpen het werkgeheugen te ontwikkelen, terwijl ze ook leren om aandacht vast te houden en flexibel te zijn in het uitvoeren van taken.
Bij peuters zie je al hoe verschillende executieve functies samenwerken. Stel dat je kind een taak heeft onthouden (“leg het boek op de tafel”), maar nog speelt en het moeilijk vindt om daarmee te stoppen. Hier speelt niet alleen het werkgeheugen een rol, maar ook impulscontrole en aandacht vasthouden.
Als een van deze functies niet sterk genoeg is, kan de taak moeizaam worden uitgevoerd. Executieve functies zijn namelijk met elkaar verbonden en versterken elkaar tijdens het leren en ontwikkelen. Daarom is het belangrijk om geduld te hebben en te focussen op kleine stapjes.
Door duidelijke grenzen te stellen, routines te bieden en het goede voorbeeld te geven, help je je peuter om stap voor stap deze belangrijke vaardigheden op te bouwen. Zo leg je de basis voor verdere groei in de kleuterjaren en daarna.
Executieve functies bij kleuters vergroten
Een voorbeeld hiervan is wanneer een kleuter zelfstandig naar de wc leert gaan. Ze moeten niet alleen leren herkennen dat ze naar de wc moeten, maar ook de stappen volgen om daar op tijd te komen en alles netjes af te ronden. Dit zijn waardevolle lessen in planning en zelfstandigheid, die belangrijk zijn voor hun ontwikkeling.
Op school ligt de nadruk op het vergroten van volgehouden aandacht en impulsbeheersing (inhibitie). Aandacht oefenen ze bijvoorbeeld door een activiteit, zoals een puzzel, af te maken voordat ze naar een andere taak mogen. Bij impulsbeheersing leren ze bijvoorbeeld te wachten op hun beurt tijdens de kring, wat hen helpt om beter met anderen samen te werken.
Bij de overgang naar de basisschool laten veel kinderen een terugval in gedrag zien. Ze worden brutaler, luisteren minder goed, zijn angstiger, slapen slechter of plassen weer in hun broek of bed. Dit komt door de vele veranderingen: kinderen verliezen het vertrouwde overzicht en daarmee een stukje veiligheid. Tegelijk leren ze veel nieuwe dingen, wat soms overweldigend kan zijn.
Het is belangrijk om je kind in deze fase de juiste ondersteuning en begeleiding te bieden, zoals stap-voor-stap uitleg en tijd om te wennen. Zo blijft dit gedrag tijdelijk en krijgt je kind weer zelfvertrouwen om zich aan te passen aan de vernieuwde situatie.
Zo versterk je de executieve functies van jouw kind
De executieve functies van peuters, kleuters en oudere kinderen zijn van groot belang voor hun ontwikkeling. Om je hierin te ondersteunen, is de cursus Executieve Functies ontwikkeld. In deze cursus worden alle executieve functies uitgebreid uitgelegd en krijg je gerichte oefeningen, zodat je precies weet waar je de focus kunt leggen om jouw kind te helpen deze vaardigheden voor de lange termijn te verbeteren.
Bij de cursus ontvang je ook een handig document waarin staat wat je kind per leeftijdscategorie ongeveer zou moeten kunnen per executieve functie. Hoewel ieder kind uniek is, geeft deze richtlijn je inzicht in wat passend is voor de leeftijd van jouw kind. Zo kun je je verwachtingen beter afstemmen op de ontwikkeling van je kind.
Een structurele aanpak voor langdurig resultaat
de aanpak richt zich op het aanleren van vaardigheden voor de lange termijn. Het doel is om niet alleen de situaties waarin je een probleem ervaart op te lossen, maar om een structureel verschil te maken in hoe je kind omgaat met uitdagingen.
Je kunt blijven herhalen wat je van je kind verwacht, oplossingen aandragen als je kind overprikkeld raakt, of blijven aansturen. Maar dat zijn tijdelijke oplossingen die het echte onderliggende probleem niet aanpakken. Met deze cursus ga jij juist dát probleem bij de kern aan te pakken.
Wacht niet langer en ontdek de mogelijkheden
Wacht niet in de hoop dat jouw kind deze vaardigheden vanzelf leert. Op deze cursuspagina lees je precies hoe je kunt starten met het trainen van de executieve functies van je kind en hoe je jouw kind kunt helpen stappen te zetten.
Benieuwd hoe het staat met de executieve functies van jouw kind? Doe dan deze gratis test en ontdek in slechts twee minuten hoe jouw kind scoort.
Of ontdek hier meer over elke executieve functie
